Top 12 Câu chuyện tình đẹp trong văn học Việt Nam

1. Mối tình đẹp nhất: Kim Trọng - Thúy Kiều

Sen xa hồ, sen khô hồ cạn,
Liễu xa đào liễu ngã liễu nghiêng.
Anh xa em như bến xa thuyền.
Như Thúy Kiều xa Kim Trọng, biết mấy niên cho tái hồi!

Lời ca dao nói về một mối tình đứng đầu danh sách những câu chuyện tình đẹp nhất trong văn học Việt Nam: Tình yêu Kim Kiều (Truyện Kiều - Nguyễn Du). Kim Trọng, Thúy Kiều gặp nhau trong tiết thanh minh, đôi trai tài gái sắc cảm mến nhau ngay từ phút đầu 'Tình trong như đã, mặt ngoài còn e'. Tương tư Kiều, Kim dọn nhà về trọ đằng sau vườn Thúy. Mùa xuân ấy, cành thoa Kiều cài đầu trong vườn đào thúc đẩy tình cảm của họ và đêm thề dưới ánh trăng là kỷ niệm đẹp nhất. Gia đình gặp biến cố, Kiều bán mình chuộc cha, trao duyên cho Vân trong nỗi đau đớn, tuyệt vọng.

Trăm nghìn gửi lạy tình quân
Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi

Trong suốt mười lăm năm lưu lạc, ánh trăng thề nguyền đi suốt đời Kiều và cũng chừng ấy thời gian, Kim Trọng vô cùng đau khổ và quyết lặn lội tìm người thương năm cũ.

Đau đòi đoạn, ngất đòi thôi
Tỉnh ra lại khóc, khóc rồi lại mê
.... Chưa chăn gối cũng vợ chồng
Lòng nào mà nỡ dứt lòng cho đang?
Bao nhiêu của, mấy ngày đàng
Còn tôi, tôi gặp mặt nàng mới thôi!

Sen xa hồ, sen khô hồ cạn,
Liễu xa đào liễu ngã liễu nghiêng.
Anh xa em như bến xa thuyền.
Như Thúy Kiều xa Kim Trọng, biết mấy niên cho tái hồi!

Lời ca dao nói về một mối tình đứng vào hàng đẹp nhất trong văn học Việt Nam: tình yêu Kim Kiều (Truyện Kiều - Nguyễn Du). Kim Trọng, Thúy Kiều gặp gỡ trong tiết thanh minh, đôi trai tài gái sắc ấy cảm mến nhau trong những phút giây đầu tiên "Tình trong như đã, mặt ngoài còn e". Tương tư Kiều, Kim dọn nhà về trọ đằng sau vườn Thúy. Mùa xuân năm ấy, việc Kiều làm vương cành thoa cài đầu trong vườn đào đã thúc đẩy mối tình của họ và kỷ niệm đáng nhớ ấy là đêm thề nguyền dưới trăng. Gia đình gặp biến cố, Kiều bán mình chuộc cha, trao duyên cho Vân trong nỗi đau đớn, tuyệt vọng.

Trăm nghìn gửi lạy tình quân
Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi

Trong suốt mười lăm năm lưu lạc, ánh trăng thề nguyền đi suốt đời Kiều và cũng chừng ấy thời gian, Kim Trọng vô cùng đau khổ và quyết lặn lội tìm người thương năm cũ.

Đau đòi đoạn, ngất đòi thôi
Tỉnh ra lại khóc, khóc rồi lại mê
.... Chưa chăn gối cũng vợ chồng
Lòng nào mà nỡ dứt lòng cho đang?
Bao nhiêu của, mấy ngày đàng
Còn tôi, tôi gặp mặt nàng mới thôi!

Kết thúc truyện, Kim Kiều đoàn viên nhưng lại nguyện là tình tri âm tri kỷ "Đem tình cầm sắt đổi ra cầm kì". Tình yêu Kim Trọng - Thúy Kiều là bài ca về tình yêu tự do vượt ra ngoài khuôn khổ lễ giáo, về khát vọng tình yêu mãnh liệt, chung thủy của con người.

2. Mối tình Nguyễn Trãi - Nguyễn Thị Lộ

Đằng sau những bài thơ uyên bác, Nguyễn Trãi chôn giấu tình cảm sâu thẳm dành cho Nguyễn Thị Lộ

Nguyễn Trãi, nhà thơ vĩ đại, anh hùng dân tộc, từng gặp Nguyễn Thị Lộ khi còn là sinh viên. Trong một lần ngẫu nhiên, ông đã gặp người con gái xinh đẹp đang bán chiếu để giúp mẹ và em. Thích thú với cô gái, Nguyễn Trãi đùa:

Ả ở đâu bán chiếu xinh,
Chẳng biết chiếu có hay chẳng?
Tuổi xuân có bấy nhiêu,
Chồng chưa có, con bao nhiêu?

Cô gái im lặng, giặt chiếu và khi rời đi, cô trả lời mỉa mai:

Tôi bán chiếu Tây Hồ đẹp,
Ông hỏi vậy có hay chẳng?
Tuổi xuân chẳng phải tròn lẻ,
Chồng chưa có, con biết chẳng?

Bắt đầu từ câu chuyện nhảm nhí, tình yêu của họ bắt đầu, nhưng đồng thời cũng là một cuộc tình đầy bi thảm. Làm vợ Nguyễn Trãi, với tài năng xuất chúng, Nguyễn Thị Lộ được mời vào cung làm nữ quan phục vụ vua. Mặc dù gửi thơ bày tỏ tình yêu và lòng chung thủy, cuộc sống của họ lại chấm dứt trong vụ án Lệ Chi Viên do âm mưu đen tối trong triều đình nhà Lê.

Dù ai gieo tiếng ngọc
Dù ai đọc lời vàng
Bông sen hết nhụy bông tàn
Em đây giữ tiết như nàng Nguyệt Nga

Câu ca dao ca ngợi mối tình chung thủy sắt son được nhiều người Việt Nam biết đến, nhất là người dân thuộc mảnh đất Nam Bộ: Lục Vân Tiên - Kiều Nguyệt Nga. Được Lục Vân Tiên đánh đuổi bọn cướp Phong Lai cứu thân mình khi trên đường về thăm cha, Nguyệt Nga rung động trước người anh hùng hào hiệp, trượng nghĩa 'Làm ơn há dễ trông người trả ơn'. Ấp ủ tình yêu thầm lặng, nàng gửi gắm tất cả tình cảm của mình vào bức tượng hình Vân Tiên.

Vân Tiên từ giã phản hồi,
Nguyệt Nga than thở: 'Tình ôi là tình!
Nghĩ mình mà ngán cho mình,
Nỗi ơn chưa trả, nỗi tình lại vương'

Sau này vì từ chối Bùi Kiệm và con trai Thái sư đương triều, nàng bị dâng đi cống giặc Ô Qua. Trên đường đi, Nguyệt Nga ôm bức tượng Vân Tiên nhảy xuống sông tự vẫn. Câu chuyện kết thúc có hậu khi nàng nương nhờ bà lão dệt vải thì Lục Vân Tiên thắng giặc Ô Qua trên đường về bị lạc, ghé hỏi đường bà lão. Hai người gặp nhau trong niềm hạnh phúc.

Nàng bèn tỏ thiệt một khi,
Vân Tiên vội vã xuống quỳ vòng tay,
Thưa rằng: 'May gặp nàng đây,
Xin đền ba lạy sẽ bày nguồn cơn.
Để lời thệ hải minh sơn,
Mang ơn trước phải đền ơn cho rồi.
Vân Tiên vốn thiệt là tôi,
Gặp nhau nay đã phỉ rồi ước mơ.'

Phạm Thái là danh sĩ sống vào thế kỉ XVII - XVIII, mang tinh thần phục Lê, chống Tây Sơn. Chuyện không thành, sau thời gian trốn trong chùa, chàng được một vị quan 'bảo lãnh' và ra làm gia sư nhà quan. Chàng quen người em gái của bạn mình là Trương Quỳnh Như - người con gái tài sắc vẹn toàn. Hai người yêu nhau nhưng lại bị gia đình ngăn cấm, Trương Quỳnh Như bị ép gả cho người khác khi Phạm Thái về quê tìm người mai mối. Phẫn uất, nàng tự tử khi tuổi còn thanh xuân.

Đau xót khôn cùng trước cái chết của nàng, Phạm Thái viết Văn tế Trương Quỳnh Như để tế người tình của mình với lời lẽ thống thiết, xúc động:

Nương tử ơi! Chướng căn ấy bởi vì đâu? Oan thác ấy bởi vì đâu? Cho đến nỗi xuân tàn hoa nụ, thu lẩn trăng rằm!
Lại có điều đau đớn thế. Nhà huyên ví có năm có bảy, mà riêng mình nàng đeo phận bạc, thì lửa nguội nước vơi còn có lẽ.
Thương hại thay! Hoa có một cành, tuyết có một điểm, nguyệt có một vầng, mây có một đoá: thân là thân hiếm hoi chừng ấy, nỡ nào lấy đôi mươi năm làm một kiếp, mà ngơm ngớm chốn non Bồng nước Nhược, chút gì không đoái đến cõi phù sinh!
....Ta hăm hở chí trai hồ thỉ, bởi đợi thời nên nấn ná nhân duyên: mình long đong thân gái liễu bồ, vì giận phận hoá buông xuôi tính mạng.
Cho đến nỗi hoa rơi lá rụng, ngọc nát châu chìm: chua xót cũng vì đâu?

Bài Văn tế là bản bi ca về tình yêu dang dở, tiếng nói ai oán cho mối tình thắm thiết mà bị lễ giáo ngăn trở. Sau đó, vì nhớ thương nàng quá đỗi và chua xót cho mối tình dang dở, Phạm Thái còn viết truyện thơ Sơ kính tân trang kể về cuộc tình duyên giữa Phạm Kim và Quỳnh Như nhưng với kết thúc có hậu: Sau khi tự tử, Quỳnh Như đầu thai chuyển thế thành Thụy Chậu để nối duyên cùng người thương.

Chuyện tình một thủa giữa hai nhà thơ lớn của dân tộc đem lại nhiều thú vị cho người đời sau. Lúc đó Nguyễn Du còn là cậu Chiêu Bảy phong lưu, hào hoa của tể tướng Nguyễn Nghiễm, cha qua đời sớm, Nguyễn Du sống ở nhà người anh là quan Tham Tụng Nguyễn Khản. Hồ Xuân Hương lúc đó tuổi còn thanh xuân, nổi danh tài nữ, sống ở Cổ Nguyệt Đường gần Tây Hồ. Hai bài thơ 'Mộng thấy hái sen' (Mộng đắc thái liên) được cho là Nguyễn Du viết để tặng Hồ Xuân Hương:
I
Buộc chặt quần cánh bướm
Chèo thuyền con hái sen
Nước hồ sao lai láng
Mặt nước bóng người in
II
Hái, hái, sen Hồ Tây
Hoa gương trên thuyền đầy
Hoa tặng người mình trọng
Gương tặng người mình say

Nhưng thời cuộc xoay vần, tình duyên lỡ dở. Sau này, Nguyễn Du sống cuộc đời bế tắc, Hồ Xuân Hương cũng lâm vào cảnh 'hồng nhan bạc mệnh' cô độc, đơn chiếc. Bài thơ bà gửi người cũ khi nghe tin ông được thăng chức quan xiết bao ngậm ngùi, da diết:

Dặm khách muôn nghìn nỗi nhớ nhung,
Mượn ai tới đấy gửi cho cùng.
Chữ tình chốc đã ba năm vẹn,
Giấc mộng rồi ra nửa khắc không.
Xe ngựa trộm mừng duyên tấp nập,
Phấn son càng tủi phận long đong.
Biết còn mảy chút sương siu mấy,
Lầu nguyệt năm canh chiếc bóng chong.
(Cảm cựu kiêm trình Cần Chánh Học Sĩ Nguyễn Hầu)

Ngọc Hân là công chúa của vua Lê Hiển Tông nhà Hậu Lê. Người anh hùng áo vải cờ đào Quang Trung - Nguyễn Huệ dấy cờ khởi nghĩa, tiến quân ra Bắc với danh nghĩa 'Phù Lê diệt Trịnh. Theo chính sách kết giao chính trị, Ngọc Hân vâng lời vua cha gả cho Nguyễn Huệ lúc mới 16 tuổi và sau này được tấn phong là Bắc Cung Hoàng Hậu.

Có giai thoại rằng, khi Nguyễn Huệ lên ngôi vua lấy hiệu là Quang Trung, cất quân đánh đuổi quân Thanh xâm lược vào mùa xuân năm 1789, đã sai người vào Phú Xuân tặng Ngọc Hân cành hoa đào. Hai người sống hạnh phúc và có với nhau hai người con cả trai lẫn gái. Nhưng cuộc tình 'Trai anh hùng, gái thuyền quyên' cũng thật ngắn ngủi. Vua đột ngột băng hà, bà đau xót vô cùng và bày tỏ nỗi lòng ấy trong Văn tế Quang Trung và Ai tư vãn - tác phẩm nổi tiếng:

Lênh đênh chút phận bèo mây,
Duyên kia đã vậy, thân này nương đâu!
Trằn trọc luống đêm thâu, ngày tối,
Biết cậy ai dập nỗi bi thương?
Trông mong luống những mơ màng,
Mơ hồ bằng mộng, bàng hoàng như say.

Quang Trung mất sớm, Ngọc Hân cùng hai con ra khỏi kinh thành, nương nhờ nơi cửa Phật, sống lặng lẽ thờ chồng chăm con. Bà gượng sống đến năm 29 tuổi thì mất.

Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác là thần y của y học cổ truyền nước Việt ta, sống vào thời vua Lê chúa Trịnh. Xuất thân trong gia đình khoa bảng, gặp thời buổi loạn lạc, ông không theo con đường làm quan của cha ông mà chuyên tâm nghiên cứu y thuật, chữa bệnh cho dân. Thời trẻ, ông được gia đình se duyên cùng một người con gái con quan, cũng đã làm lễ ra mắt. Nhưng cha đột ngột mất, ông phải rời Hưng Yên mà vào Hương Sơn (Hà Tĩnh) phụng dưỡng mẹ già. Sợ phiền lụy đến người con gái vốn nhà khuê các, ông chủ động đem trầu cau trả lại lễ. Thời gian trôi qua, Lê Hữu Trác yên trí rằng người ấy đã quên và đi lấy chồng, có hạnh phúc riêng.

Vào tuổi 60, ông được chúa Trịnh Sâm vời ra kinh đô để chữa bệnh. Cuốn Thượng kinh ký sự ghi chép lại những ngày tháng của ông ở kinh đô. Trong đó có đoạn viết:

'Một ngày kia, có hai lão ni đến chỗ tôi ngụ, nói rằng: Chùa Huê Cầu đúc chuông lớn, công quả chưa thành, chúng tôi đến đây khuyến hoá. Thế rồi, một lão ni tự giới thiệu mình là trụ trì chùa núi An Tử, còn lão ni kia thì giới thiệu mình là con gái quan tả thừa ty Sơn Nam, quê ở Huê Cầu. Tôi nghe nói giật mình như tỉnh giấc mơ'.

Bao nhiêu nỗi bàng hoàng vương vấn ùa về khi gặp người cũ. Gạn hỏi nguyên do tại sao lại gửi thân nơi cửa Chùa, bà ni - người con gái đính ước năm xưa - chỉ nói: 'Đã có người hỏi mình làm vợ thì mình (coi như) đã có chồng rồi, chẳng qua vô phận mà chồng bỏ'.

Ông hỏi bà có nguyện vọng, tâm tình gì không, bà chỉ xin ông một cỗ áo quan để lo chuyện hậu sự. Cảm động thổn thức, Lê Hữu Trác viết bài thơ Gửi người tình cũ. Bài thơ được dịch như sau:

Lỡ vô tâm khiến hận người
Giật mình gặp lại nụ cười xa xưa
Rồi đây ta mãi dày vò
Đoá xuân tàn tạ đâu ngờ mắt xanh
Kiếp này kết nghĩa em, anh
Mộng chung chăn gối âu đành kiếp sau
Phụ người? Ai phụ ai đâu
Tình ta, ta biết cho nhau – lỡ rồi…!

Bài thơ nổi tiếng Màu tím hoa sim là tác phẩm đặc sắc của Hữu Loan, không chỉ vì sau này được mua bản quyền với giá 100 triệu đồng, không chỉ vì tình yêu đẹp, xót xa được tác giả thể hiện mà còn bởi nó chứa đựng một quá khứ đầy ẩn ý khi bị coi là ủy mị, lãng mạn tiểu tư sản, lạc dòng khỏi dòng văn học cách mạng.

Tôi mặc đồ quân nhân
đôi giày đinh
bết bùn đất hành quân
Nàng cười xinh xinh
bên anh chồng độc đáo
Tôi ở đơn vị về
Cưới nhau xong là đi
Từ chiến khu xa
Nhớ về ái ngại
Lấy chồng thời chiến binh
Mấy người đi trở lại
Nhỡ khi mình không về
thì thương
người vợ chờ
bé bỏng chiều quê...

Anh thầy gia sư Hữu Loan yêu cô học trò nhỏ bé của mình. Kỷ niệm đẹp nhất là những chuyến dạo chơi trên đồi hoa sim tím, là chiếc áo màu tím hoa sim của người thương. Họ cưới nhau, hạnh phúc không kéo dài, Hữu Loan phải trở lại quân đội. Nhưng tin kinh hoàng một chiều bỗng đến: Người vợ trẻ bị nước lũ cuốn trôi. Người lính trẻ Hữu Loan đã viết Màu tím hoa sim với sự xót xa, nuối tiếc, đau thương của mình. Màu tím ở đây như biểu tượng của nỗi nhớ, lòng thủy chung và cả tình yêu tuổi trẻ mộng mơ.

Tóc nàng xanh xanh
ngắn chưa đầy búi
Em ơi giây phút cuối
không được nghe nhau nói
không được trông nhau một lần

Cuộc tình 'đôi lứa xứng đôi' giữa người nông dân bị dồn đến bước đường lưu manh hóa, tha hóa cùng cực mà trở thành 'con quỷ dữ của làng Vũ Đại' Chí Phèo với Thị Nở - người đàn bà 'xấu ma chê quỷ hơn', 'đần như những người đần trong truyện cổ tích' là một điểm nhấn đặc biệt thú vị trong truyện ngắn Chí Phèo của Nam Cao. Đến với nhau bằng sự thuần túy bản năng của giống nòi trong một cơn say của Chí Phèo, không ngờ rằng, mối tình bi hài mà thấm đẫm chất thơ ấy đã thức tỉnh ở Chí ý thức về cuộc đời, và niềm khát khao lương thiện.

Bát cháo hành mà Thị đưa đến là 'liều thuốc giải' cực kỳ hiệu nghiệm, không chỉ giải cảm mà còn giải độc cho tâm hồn Chí, đưa Chí trở lại bản chất hiền lành năm nào:

Hắn càng ăn, mồ hôi lại càng nhiều. Thị Nở nhìn hắn, lắc đầu thương hại. Hắn thấy lòng thành trẻ con. Hắn muốn làm nũng với thị như với mẹ. Ôi sao mà hắn hiền, ai dám bảo đó là thằng Chí Phèo vẫn đập đầu, rạch mặt mà đâm chém người? Ðó là cái bản tính của hắn, ngày thường bị lấp đi. Hay trận ốm thay đổi hẳn về sinh lý, cũng thay đổi cả tâm lý nữa? Những người yếu đuối vẫn hay hiền lành. Muốn ác, phải là kẻ mạnh. Hắn đâu còn mạnh nữa. Và có lúc hắn ngẫm mình mà lo. Xưa nay hắn chỉ sống bằng giật cướp và dọa nạt. Nếu không còn sức mà giật cướp, dọa nạt nữa thì sao? Ðã đành, hắn chỉ mạnh vì liều. Nhưng hắn mơ hồ thấy rằng sẽ có một lúc mà người ta không thể liều lĩnh được nữa. Bấy giờ mới nguy! Trời ơi! Hắn thèm lương thiện, hắn muốn làm hòa với mọi người biết bao! Thị Nở sẽ mở đường cho hắn. Thị có thể sống yên ổn với hắn thì sao người khác lại không thể được. Họ sẽ nhận lại hắn vào cái xã hội bằng phẳng, thân thiện của những người lương thiện...

Những giấc mơ của Chí không thành bởi định kiến tàn nhẫn của xã hội. Trước sự cự tuyệt của Thị Nở, Chí Phèo lại lôi rượu ra uống, những 'càng uống càng tỉnh ra. Tỉnh ra, chao ơi, buồn! Hơi rượu không sặc sụa. Hắn cứ thoang thoảng thấy hơi cháo hành'. Tình yêu giữa Chí Phèo và Thị Nở là những trang viết đầy ắp lòng nhân ái sâu xa của nhà văn Nam Cao.

Tình cảm giữa Tràng và Thị trong tác phẩm văn học Vợ Nhặt của Kim Lân không chỉ là tình yêu đôi lứa thông thường, mà còn là sự hiểu biết và chia sẻ nhân văn. Trong thời kỳ khó khăn nhất của đất nước năm 1945, Tràng đã thể hiện lòng nhân ái khi chia sẻ bữa ăn với Thị, người có vẻ ngoại hình khá bất hạnh. Những biến đổi trong mối quan hệ của họ diễn ra tự nhiên, đầy ý nghĩa và phản ánh rõ tâm hồn của Tràng.

Trong khi mọi người xung quanh nhìn nhận Thị như là 'nợ đời', Tràng nhìn nhận cô với tình cảm chân thành. Hình ảnh người phụ nữ trong mắt Tràng không chỉ là một khía cạnh bất hạnh mà còn là nguồn động viên và yêu thương. Cuộc sống gia đình giản dị và hạnh phúc đã thay đổi suy nghĩ, tâm lý của Tràng, biến anh chàng ngờ nghệch thành một người chồng trách nhiệm và đầy yêu thương.

Hành trình yêu thương của Tràng và Thị không chỉ là sự hiểu biết và chia sẻ, mà còn là hành trình tìm thấy hạnh phúc trong những điều đơn giản nhất của cuộc sống. Tình cảm của họ là sự kết nối mạnh mẽ, là nguồn động viên lớn nhất trong cuộc sống khó khăn. Thị đã giúp Tràng nhìn nhận lại giá trị của cuộc sống và đánh thức những tinh cảm tốt đẹp nhất trong anh.

Câu chuyện về tình yêu của Tràng và Thị không chỉ là một câu chuyện tình lãng mạn, mà còn là hành trình tìm kiếm hạnh phúc và ý nghĩa trong cuộc sống bình dị. Họ đã cùng nhau trải qua những khó khăn, chia sẻ niềm vui và đau thương, tạo nên một hành trình yêu thương đẹp đẽ và ý nghĩa.

Mảnh trăng cuối rừng là câu chuyện ngắn cách mạng nổi tiếng của Nguyễn Minh Châu trong giai đoạn chống Mỹ. Người lái xe Lãm đã trải qua mối tình xa cùng cô giao liên xung phong tên Nguyệt , nhưng chỉ giao duyên qua thư từ. Một đêm trăng sáng, họ gặp nhau và Lãm bị ấn tượng bởi vẻ đẹp và sự dũng cảm của Nguyệt trong cuộc sống chiến trường. Tình yêu chớm nở giữa những bom đạn và đau thương, nhưng mãnh liệt và bền vững như mảnh trăng cuối rừng.

Tình yêu của Xuân Quỳnh và Lưu Quang Vũ là một câu chuyện đầy bi thương và mãnh liệt, đưa hai nhà văn, nhà thơ tài ba này thành biểu tượng tình yêu trong lòng độc giả. Trước khi gặp nhau, cả hai đã trải qua những đau thương trong hôn nhân, nhưng niềm duyên đã đưa họ đến bên nhau, tạo nên một câu chuyện tình vĩnh cửu.

Bài thơ của Xuân Quỳnh vẫn sống mãi trong lòng độc giả, với những dòng thơ như những làn sóng nhẹ nhàng:

Chỉ có thuyền mới hiểu

Biển mênh mông nhường nào

Chỉ có biển mới biết

Thuyền đi đâu, về đâu

...

Vào năm 1988, tình yêu đẹp này đã kết thúc đau lòng trong một vụ tai nạn, để lại nhiều tiếc nuối và nuối tiếc cho đời và văn hóa Việt Nam.

Mỗi năm, sân khấu kịch và các nghệ sĩ vẫn dành cho Xuân Quỳnh và Lưu Quang Vũ sự tri ân sâu sắc, tái hiện các tác phẩm để tưởng nhớ và tôn vinh tình yêu của họ.