Chân dung nền giáo dục Phần Lan: 8 Lý do nổi bật nhất vào năm 2016

Triết lý về sự công bằng là một phần không thể thiếu trong văn hóa giáo dục Phần Lan, được thể hiện rõ trong hệ thống giáo dục của họ. Một chuyên gia giáo dục Phần Lan đã so sánh giữa hệ thống giáo dục Mỹ và Phần Lan, mô tả: 'Ở Mỹ, trường học giống như một siêu thị, nơi bậc phụ huynh có thể lựa chọn theo ý muốn. Ngược lại, ở Phần Lan, sự lựa chọn của bậc phụ huynh là như nhau'. Với tinh thần bình đẳng, từ giáo viên, học sinh đến phụ huynh đều đồng lòng xây dựng một môi trường giáo dục công bằng, hướng tới lợi ích chung cho tất cả học sinh thay vì sự cạnh tranh cá nhân. Các điểm đặc biệt về bình đẳng trong giáo dục Phần Lan bao gồm:

• Đồng bằng giữa các trường học: cả về cơ sở vật chất, trang thiết bị giáo dục và giáo trình học ở mọi cấp.

• Đồng đều về môn học: tất cả môn học được đánh giá với mức độ quan trọng như nhau.

• Đồng tình về phụ huynh: bảo đảm sự công bằng về nghề nghiệp của phụ huynh để tránh đặc quyền cho học sinh.

• Đồng lòng về học sinh: không có sự chia rẽ giữa lớp học chuyên hay lớp thường; không phân biệt đối xử giữa học sinh xuất sắc và học sinh yếu kém; tất cả đều nhận được sự công bằng từ phía giáo viên.

Áp dụng triết lý này tạo nên sự gắn kết mạnh mẽ giữa giáo viên, học sinh và phụ huynh. Đây chính là chìa khóa của sự sáng tạo trong giáo dục Phần Lan, điều mà các quốc gia khác nên học hỏi và áp dụng trong hệ thống giáo dục của mình.

Trong văn hóa Phần Lan, sự hợp tác để đạt lợi ích chung được ưu tiên hơn sự cạnh tranh cá nhân. Hệ thống giáo dục ở Phần Lan chủ yếu tập trung vào trường học công lập, ít có trường tư. Mọi người đồng lòng đầu tư vào sự thành công và chất lượng của các trường học quốc gia. Sự không cạnh tranh giữa các trường không chỉ là về sinh viên và kết quả thi cử, mà còn là về việc chia sẻ những phương pháp giảng dạy hiệu quả. Điều này tạo ra sự khác biệt lớn so với các quốc gia khác, nơi sự cạnh tranh giữa trường công và tư là điều tất yếu, đặc biệt ở các khía cạnh như giáo viên, học sinh và nguồn kinh phí. Bí quyết này giúp nền giáo dục Phần Lan phát triển một cách đồng đều và toàn diện.

Hệ thống giáo dục tại Phần Lan đặt ra mục tiêu đảm bảo tất cả học sinh đều hoàn thành trung học. Hơn 93% học sinh Phần Lan tốt nghiệp từ các trường nghề hoặc trường trung học, con số đáng kể cao hơn so với nhiều nước phát triển khác. Mỗi học sinh đều có quyền lựa chọn hướng đi học tập dựa trên đánh giá về điểm mạnh và yếu của bản thân. Ngay từ độ tuổi 16, học sinh Phần Lan có thể chọn theo đuổi chương trình học nghề như nhà hàng, xây dựng, y tế,... hoặc chọn chương trình học thuật để chuẩn bị cho việc tiếp tục đào tạo ở các trường đại học. Hơn 43% học sinh Phần Lan lựa chọn chương trình nghề để phát triển sự nghiệp tương lai. Sau khi tốt nghiệp trung học, sinh viên Phần Lan nhận được sự hỗ trợ đầy đủ về học phí khi họ chọn học tại 8 trường đại học quốc gia. Thống kê cho thấy rằng tỷ lệ học đại học tại Phần Lan đạt 66% - một trong những tỷ lệ cao nhất trong Liên minh châu Âu.

Việc học được khuyến khích tại Phần Lan, nhưng giáo viên không áp đặt học sinh học những kiến thức mà họ không quan tâm. Tính thực tế được đánh giá cao trong giáo dục Phần Lan. Nếu học sinh không hứng thú hoặc muốn theo đuổi công việc thực tế, giáo viên tôn trọng quyết định và không can thiệp quá mức. Áp lực về bài tập, điểm số và thi cử ít, giáo viên hướng dẫn học sinh phát triển khả năng tự học hơn là giảng dạy lý thuyết suông. Mỗi học sinh học cách tự tra cứu và phân tích kiến thức từ cuộc sống thực tế xung quanh. Người Phần Lan không ngừng tìm kiếm và cải thiện phương pháp giáo dục tối ưu cho con em. Vì vậy, học sinh Phần Lan học theo tinh thần tự nguyện và trải nghiệm niềm vui cuộc sống ngay trong các buổi học.

Ông Arja-Sisko Holappa, cố vấn Hội Đồng Quốc Gia Phần Lan về giáo dục, chia sẻ rằng việc kết hợp niềm vui vào quá trình học luôn là ưu tiên hàng đầu trong chương trình giáo dục Phần Lan. Ông nói: 'Có một ngạn ngữ ở Phần Lan: Nếu học mà không có niềm vui, sẽ dễ quên đi'. Để thực hiện triết lý này, các trường học Phần Lan thường có đội ngũ chăm sóc niềm vui cho học sinh. Ngoài các môn học chính, học sinh được lựa chọn tham gia các môn nghệ thuật như hội họa, thủ công, âm nhạc,... trong không khí thoải mái và không có áp lực về kỳ thi. Học sinh thường tham gia hoạt động giải trí ngoại ô 4 lần mỗi ngày, mỗi lần kéo dài 15 phút. Sau giờ học, việc giao bài tập về nhà ít, giúp học sinh có nhiều thời gian rảnh rỗi để giải trí và khám phá cuộc sống xung quanh.

Một yếu tố quan trọng đóng góp vào sự nổi tiếng của hệ thống giáo dục Phần Lan là chất lượng giáo viên đạt chuẩn. Ở Phần Lan, giáo viên cần đạt bằng thạc sĩ với chất lượng cao. Họ không chỉ học lý thuyết về văn hóa giáo dục mà còn tập trung vào các khóa học về phương pháp giảng dạy hiệu quả. Giáo viên Phần Lan luôn cùng nhau hợp tác để cải thiện phương pháp dạy học và tạo ra những bài giảng sáng tạo, giúp học sinh dễ hiểu. Sự tôn trọng và đánh giá cao đối với nghề giáo viên là điều phổ biến ở Phần Lan.

Người Phần Lan đặt trọng điểm vào phát triển kỹ năng và kinh nghiệm thực tế hơn là học lý thuyết thuộc lòng cho các kỳ thi. Vì vậy, không có kỳ thi quan trọng nào trong học đường Phần Lan. Học sinh không phải mất công học thuộc lòng kiến thức để đối phó với các bài thi lớn, và không có các lớp ôn tập hay luyện thi. Trong quá trình học, giáo viên thường tổ chức các bài kiểm tra nhỏ để kiểm tra và ôn lại kiến thức, đồng thời đánh giá hiệu suất giảng dạy. Không có áp lực về thành tích và không có kỳ thi áp đặt cho học sinh tại đất nước này. Trong suốt quá trình học, học sinh chỉ tham gia một bài kiểm tra để đánh giá và đạt chuẩn tốt nghiệp trung học.

Một ưu điểm lớn của hệ thống giáo dục Phần Lan là chính sách miễn học phí cho tất cả các cấp học. Phụ huynh không phải lo lắng về chi phí học phí vì chính phủ hỗ trợ toàn bộ. Học sinh còn được hưởng nhiều phúc lợi miễn phí tại trường như: khẩu phần trưa miễn phí cho học sinh nội trú, dịch vụ đưa đón hàng ngày cho những học sinh ở xa, các hoạt động ngoại khóa, tham quan và đến các bảo tàng. Ngoài ra, trường cung cấp đầy đủ giáo trình và dụng cụ học tập, giúp học sinh tiếp cận kiến thức một cách thuận lợi.