Đặc sản ẩm thực tại Đền Hùng

Khu di tích lịch sử Đền Hùng tại Việt Trì, Phú Thọ, rộng lớn 1030 ha, tựa như một viên ngọc quý giữa thiên nhiên. Có 4 điểm đến chính là đền thờ Quốc tổ Lạc Long Quân trên núi Sim, đền thờ Tổ mẫu Âu Cơ trên núi Vặn, bảo tàng Hùng Vương và đền thờ các vua Hùng trên núi Nghĩa Lĩnh (núi Hùng).

Đền Hùng là nơi hội tụ những giá trị văn hóa tinh túy, góp phần tạo nên bản sắc đặc biệt không thể thiếu trong tín ngưỡng của người Việt Nam.

“Dẫu ai đi ngang qua hay đi ngược lại, Đền Hùng vẫn tỏa sáng rực rỡ như một điểm sáng vĩnh cửu trong lòng dân tộc,”

Hồi ức Giỗ Tổ chín tháng ba đọng mãi trong lòng

Tiếng hò reo vang khắp nơi, câu hát không ngừng

Nước non gửi trao hôm nay vẫn là quê hương ngàn năm sau

Khu di tích nằm cách trung tâm thành phố Việt Trì 7 km về phía bắc, cách Hà Nội 90 km. Để đến, bạn có thể chọn đường bộ qua quốc lộ 2 hoặc tàu điện ngầm Hà Nội – Lào Cai.

Ngày giỗ Tổ Hùng Vương luôn diễn ra vào ngày mùng 10 tháng 3 âm lịch tại đền Hùng. Năm nay, lễ hội sẽ kéo dài đến ngày 29/4 dương lịch, gần kề với kỳ nghỉ dài ngày 30/4 và 1/5. Lễ giỗ Tổ và Tuần Văn hóa – Du lịch Đất Tổ năm 2023 sẽ diễn ra từ ngày 20 đến 29/4, với nhiều hoạt động vui nhộn chào đón du khách.

Phần lễ chính

Tại khu Di tích Lịch sử đền Hùng:

- Ngày 20 đến 29/4: Lễ dâng hương tưởng niệm các Vua Hùng - Ngày 25/4: Lễ giỗ Đức Quốc tổ Lạc Long Quân và dâng hương tưởng niệm Tổ mẫu Âu Cơ. - Ngày 29/4 (từ 8h): Lễ dâng hương giỗ Tổ Hùng Vương.

Phần hội

- 20h ngày 21/4: Khai mạc Lễ hội đền Hùng và Tuần văn hóa Du lịch đất Tổ 2023 tại Quảng trường Hùng Vương, thành phố Việt Trì. - 19h30-22h ngày 22-24/4: Liên hoan trình diễn các di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi tại quảng trường Hùng Vương. - Ngày 23/4: Giải bơi chải và trình diễn ván chèo đứng trên hồ Công viên Văn Lang, thành phố Việt Trì. - Ngày 24 đến 30/4: hát Xoan, dân ca Phú Thọ tại sân Trung tâm lễ hội, khu Di tích lịch sử đền Hùng và tổ chức Hội trại Văn hóa tại khu núi Phú Bùng. - Các nghệ nhân hát Xoan tại làng cổ Hùng Lô. - Ngày 25 đến 29/4: Liên hoan Văn hóa Ẩm thực Đất Tổ tại Khu dịch vụ ngã 5 Đền Giếng – khu DTLS đền Hùng. - Ngày 20 đến 29/4: Trưng bày tư liệu, hình ảnh, hiện vật và tín ngưỡng thời đại Hùng Vương tại bảo tàng, thuộc khu DTLS

Ngoài ra, tỉnh Phú Thọ cũng tổ chức nhiều hoạt động khác trong khuôn khổ Giỗ Tổ như: biểu diễn hát Xoan tại miếu Lãi Lèn, đình An Thái, đình Hùng Lô (20-29/4), chương trình âm nhạc đường phố, trình diễn áo dài và thiết lập kỷ lục “Non sông gấm vóc” (22/4) tại công viên Văn Lang, hội thi gói và nấu bánh chưng, bánh giày (ngày 27/4) tại khu DTLS.

Đền thờ vua Hùng trên núi Nghĩa Lĩnh cao 175m, được cho là chiếc đầu rồng hướng về phía nam, mình uốn khúc thành núi Vặn, Trọc. Núi Vặn cao 170m, núi Trọc cao 145m. Theo truyền thuyết, ba đỉnh này được gọi là “tam sơm cấm địa”, được coi là ba đỉnh núi thiêng.

Cổng đền

Trước khi bước chân lên đền, du khách phải đi qua cổng đền, nơi khởi đầu của hành trình thăm quan vùng đất Tổ, nơi sinh ra dân tộc Việt Nam.

Cổng đền được trang trí theo phong cách kiến trúc mái vòm, trên đỉnh cổng có họa tiết hai con rồng chầu nguyệt. Cổng cao 8,5m, rộng 4,5m, với bức đại tự 4 chữ Hán ở giữa: Cao sơn cảnh hành (Núi cao đường lớn).

Đền Hạ

Đền được xây dựng từ thế kỷ 17 đến 18, đã trải qua nhiều lần trùng tu (gần nhất vào năm 2011), vẫn giữ nguyên được kiến trúc ban đầu. Nhà đền bao gồm hai phần, phần trước là nhà tiền tế và phần sau là hậu cung. Hậu cung là nơi thờ các vị thần núi, các vua Hùng và công chúa Tiên Dung, Ngọc Hoa.

Đền Hạ được truyền kỳ là nơi mẹ Âu Cơ sinh ra trăm trứng, sau đó nở thành 100 người con trai. Vì liên quan chặt chẽ với truyền thuyết về mẹ Âu Cơ, người ta thường đến đền Hạ để cầu may mắn và hạnh phúc cho con cái và gia đình, với hy vọng mẹ thiên hạ bảo trợ cho sự phồn thịnh và an khang cho con cháu.

Ở ngay dưới chân Đền Hạ là Nhà bia có hình dạng lục giác và 6 mái. Bên trong nhà bia, bia đá hiện nay ghi lời dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh khi ông thăm địa điểm vào ngày 19/9/1945: “Các Vua Hùng đã có công xây dựng nước nhà. Chúng ta, con cháu hãy cùng nhau giữ gìn đất nước này”.

Giếng cổ

Ngay phía sau Đền Hạ là giếng Cổ, còn được gọi là giếng Rồng. Theo truyền thuyết, đây là nơi mẹ Âu Cơ đã lấy nước tắm cho các con.

Chùa Thiên Quang

Chùa này được đặt tên theo ý nghĩa là ánh sáng từ trời chiếu xuống. Theo truyền thuyết, khi Âu Cơ sinh ra trăm trứng, nơi đây được chiếu sáng bởi một tia nắng từ trên trời. Chùa được xây dựng vào khoảng thế kỷ 18-19, thuộc thời kỳ nhà Trần. Chùa Thiên Quang theo đạo Phật phái Đại thừa. Hiện trong chùa còn giữ 32 pho tượng Phật bằng gỗ được son vàng.

Trước cửa chùa có một cây vạn tuế ba ngọn khoảng 800 tuổi. Ba ngọn cây tượng trưng cho 3 miền Bắc - Trung - Nam. Ngày 19/9/1954, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ngồi dưới gốc cây vạn tuế này để lắng nghe báo cáo tình hình và kế hoạch tiếp quản Hà Nội từ đồng chí Thanh Quảng, Chánh văn phòng Quân ủy Trung ương và đồng chí Song Hà, Chính ủy đại đoàn quân tiên phong.

Đền Trung

Sau khi vượt qua 159 bậc đá, du khách đến đền Trung nằm ở lưng chừng núi. Đền Trung còn được gọi là “Miếu thờ tổ vua Hùng” hoặc “Hùng Vương tổ miếu”. Theo truyền thuyết, đây là nơi các vua Hùng thường cùng với các lạc hầu, lạc tướng bàn bạc về việc quản lý đất nước.

Vào thời kỳ của Hùng Vương thứ 6, đây cũng là nơi diễn ra cuộc thi để tìm ra người tài để lãnh đạo đất nước. Hoàng tử út Lang Liêu đã chiến thắng cuộc thi bằng cách làm ra món bánh chưng, bánh giày tượng trưng cho trời tròn và đất vuông. Vua Hùng đã khen ngợi sự sáng tạo của Lang Liêu và truyền ngôi cho ông, từ đó Lang Liêu trở thành Hùng Vương thứ 7.

Xem thêm: Kinh nghiệm du lịch Đền Hùng ở Phú Thọ

Đền Thượng

Từ đền Trung, đi khoảng 100 bậc sẽ đến đền Thượng, nằm ở đỉnh cao nhất của núi. Đền Thượng được gọi là Kính thiên lĩnh điện, có nghĩa là điện thờ trời trên núi Nghĩa Lĩnh. Theo truyền thống, đây là nơi vua Hùng thường tổ chức lễ cầu mưa, cầu quốc thái dân an. Đây cũng là nơi diễn ra các nghi thức quan trọng nhất trong ngày giỗ Tổ.

Cột đá thề

Nằm bên trái của đền Thượng là cột đá thề. Theo truyền thống, vào thời Hùng Vương thứ 18, khi vua không có con trai, ông đã nghe theo lời khuyên của con rể là Tản Viên và truyền ngôi cho người cháu là Thục Phán. Thục Phán đã đặt tay lên trời thề rằng: Nước Nam sẽ trường tồn, miếu thờ Hùng Vương sẽ mãi mãi tồn tại. Sau khi trở thành vua, Thục Phán (hay còn gọi là An Dương Vương) đã dời đô về Cổ Loa và đặt tên nước là Âu Lạc.

Lăng Hùng Vương

Nơi đây truyền thuyết là nơi an nghỉ của vua Hùng thứ 6, với lời dặn dò: “Khi ta ra đi, xin chôn ta trên đỉnh núi Cả, để ta có thể nhìn xuống coi sóng gió cho con cháu”. Lăng Hùng Vương nằm ở phía đầu dốc sơn, chân đạp vào dòng nước. Dù đã được trùng tu nhiều lần, nhưng kiến trúc vẫn giữ nguyên như ban đầu, nằm dựa vào dốc núi Hùng và nhìn ra ngã ba Bạch Hạc.

Mỗi bức tường đều trang trí mặt hổ, còn các bậc thang đều là kỳ lân, cửa chính của lăng có hai câu đối chữ Nôm diễn tả lòng thành kính tri ân của con cháu: “Lăng vẫn ở đây từ bao đời, núi, sông, non, nước vẫn quay về vùng đất Tổ. - Trong thời kỳ văn minh mới, con cháu của Hồng và Lạc vẫn nhớ và tri ân tổ tiên”.

Đền Giếng

Xuống dưới khoảng 600 bậc về phía Đông Nam là đền Giếng, nơi thờ hai công chúa Tiên Dung và Ngọc Hoa. Câu chuyện tình yêu giữa công chúa Tiên Dung và Chử Đồng Tử thể hiện lòng tự do và mong muốn hạnh phúc trong tình yêu, trong khi Ngọc Hoa – Sơn Tinh thể hiện sức mạnh của người dũng cảm và để lại phong tục thách thức trước hôn nhân của người Việt.

Đền đặt tại chân núi. Trên mái đều trang trí bằng tứ linh: long, lân, quy, phụng. Ở trung tâm tiền sảnh có treo 3 bức đại tự “Hồn nước về nguồn”, “Đất nước yên bình”, “Núi non quý báu” (chỉ sự quý báu của núi non).

Viếng thăm đền thờ các vua Hùng chỉ mất nửa buổi. Vì vậy, du khách có thể ghé thăm các điểm tham quan khác trong thành phố như đàn Tịch điền (nơi vua Hùng dạy dân cày ruộng), đền Tiên (thờ vợ vua Kinh Dương Vương, mẹ của Lạc Long Quân), lầu Kén rể trên Cầu vàng tại công viên Văn Lang.

Nếu dự định ở lại hai ngày, bạn có thể ghé đồi chè Long Cốc để thưởng thức sương sớm và ngắm bình minh, thăm khu du lịch sinh thái vườn quốc gia Xuân Sơn, hay thưởng ngoạn khu du lịch khoáng nóng Thanh Thủy…

Xem thêm: Mẹo du lịch Đền Hùng ở Phú Thọ

Nam mô a di đà Phật! (3 lần)

Kính dâng trời đất và chư Phật linh thiêng.
Kính lạy các Vua Hùng, người khai lập non sông.

Con kính tên là……, ở địa chỉ……………

Trong ngày Giỗ tổ, con hiến tặng hương hoa và lễ vật kính dâng lên các Vua Hùng và tổ tiên, thể hiện lòng thành của gia đình con.
Xin độ trì phù hộ,
Mọi điều tốt lành và bình an.
Mọi căn bệnh được giảm trừ và tan biến,
Mọi điều tốt lành được bảo tồn. Mọi điều xấu xa biến mất, yên bình.
Hành trình đi đến và trở về được an lành,
Qua mọi gian khó một cách dễ dàng.
Xin được ước mong thấy, gặp may mắn, Mọi việc đều thuận lợi, hanh thông.
Con cái học tập thành đạt, Hiếu thảo với cha mẹ. Thi đỗ ở gần hay xa, đều mang lại niềm vui cho gia đình và xóm làng.
Tình yêu gặp gỡ như định mệnh, Tâm tình chan hòa, xứng đáng mọi sự.
Tình yêu thương xa cũng gần, Mãi mãi trọn đời yêu nhau một cách chân thành.
Trong công việc, thăng quan tiến chức, Kinh doanh thành công, lời lãi dồi dào.
Cuộc đời hạnh phúc, yên bình và thảnh thơi.

Nam mô a di đà Phật!

Kính dâng lên trời đất và các Vua Hùng linh thiêng. Mong được sự phù hộ của Thần linh cao quý, và sự bảo trợ của các vị thần hiền lành!

Nam mô a di đà Phật! (cúi lạy 3 cái)

Văn khấn là công cụ vô hình kết nối người sống với thế giới tâm linh. Khi bước vào Đền Hùng, hãy chuẩn bị một bài văn khấn chân thành, biểu dương lòng kính trọng và biết ơn đối với các vị vua Hùng. Đồng thời, truyền đạt mong ước, nguyện vọng để thần linh lắng nghe và ủng hộ bạn. Trong khoảnh khắc khấn, hãy trang nghiêm và thành tâm, để hòa mình vào không khí linh thiêng của nơi đây.

Đến Đền Hùng, bạn sẽ thưởng thức nhiều đặc sản ẩm thực độc đáo như: quả cọ, thịt chua có giá từ 40.000 đồng, bánh sắn, gà mỗi cựa, xôi ngũ sắc.

Nếu muốn khám phá toàn bộ khu di tích Đền Hùng, hãy dành trưa tại các nhà hàng trong khuôn viên di tích. Còn nếu chỉ đến tham quan đền thờ các vua, bạn có thể tìm quán ăn trong thành phố Việt Trì với nhiều lựa chọn hơn.

Những địa điểm ẩm thực đáng thử trong thành phố bao gồm: Quán Cá lăng Sông Đà, quán cá Hà Trì, nhà hàng Gà Cựa Xuân Thuyết hoặc nhà hàng Cội Nguồn để thưởng thức món bánh sắn ngon. Giá trung bình cho mỗi bữa ăn khoảng 200.000 đồng một người.

Chúng tôi hy vọng những chia sẻ kinh nghiệm du lịch đền Hùng trên sẽ giúp bạn có một chuyến đi suôn sẻ và an lành.