Khám phá khu di tích lịch sử Côn Sơn – Kiếp Bạc

Thuộc huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương, Côn Sơn – Kiếp Bạc không chỉ là tập đoàn kiến trúc cổ kính với phong cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp mà còn là hai di tích lịch sử nổi tiếng liên quan đến cuộc đời và công lao của anh hùng dân tộc Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn và danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi.

Quần thể di tích Côn Sơn – Kiếp Bạc được công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt quan trọng của đất nước, với quy mô hùng vĩ, hòa quyện giữa núi non và sông nước thu hút du khách mỗi năm. Khu di tích bao gồm các di tích lịch sử kỳ diệu kể về ba trận đánh hừng hực của quân dân nhà Trần chống lại quân Mông Nguyên thế kỷ XIII cùng cuộc kháng chiến 10 năm của quân nghĩa quân Lam Sơn chống lại quân Minh thế kỷ XV.

Khung cảnh toàn vẻ khu di tích Côn Sơn (Ảnh: Sưu tầm)

Thăm quan khu di tích nổi tiếng Côn Sơn

Khu di tích Côn Sơn nằm giữa hai dãy núi Phượng Hoàng và Kỳ Lân cùng với rừng thông, suối nước và những di tích lịch sử nổi tiếng kể về cuộc đời của nhiều nhân vật lịch sử.

Thăm chùa Côn Sơn

Chùa Côn Sơn (hay còn gọi là chùa Hun) nằm dưới chân núi Côn Sơn, có tên gốc là Thiên Tư Phúc Tự, ý nghĩa là nơi được trời ban phúc lành. Chùa được xây dựng vào đầu thế kỷ XIV, là một trong ba trung tâm của phái Trúc Lâm bên cạnh chùa Yên Tử và chùa Quỳnh Lâm (Quảng Ninh). Mặc dù đã trải qua nhiều biến cố trong lịch sử, nhưng ngày nay Chùa Côn Sơn vẫn còn những công trình như Tam quan, Tiền đường, Thiêu hương và Thượng điện.

Chùa Côn Sơn (Hình ảnh: Sưu tầm)

Hành lang tượng 18 vị A La Hán (Hình ảnh: Sưu tầm)

Bia Thanh Hư chùa Côn Sơn với chữ ký của vua Trần Duệ Tông, được công nhận là “Bảo vật Quốc gia” (Hình ảnh: Sưu tầm)

Trải nghiệm chùa Côn Sơn, ngoài các kiến trúc đặc biệt, du khách còn được khám phá về giếng Ngọc. Nằm ở chân núi Kỳ Lân, giếng Ngọc luôn đầy nước quanh năm, được xem như mắt của núi và là nguồn nước quý của di tích. Từ đỉnh Côn Sơn, toàn cảnh núi non hùng vĩ bao quát mọi góc cạnh (Nguồn: Sưu tầm).

Giếng Ngọc chùa Côn Sơn (Hình ảnh: Sưu tầm)

Năm 1330, Đệ Tam Thánh Tổ Huyền Quang mở rộng chùa, thiết lập Cửu phẩm Liên Hoa. Trải qua quá trình tái tạo năm 2017, công trình này đã trở thành điểm nhấn kiến trúc trong không gian thanh tịnh, linh thiêng của khu Côn Sơn. Tòa Cửu phẩm Liên Hoa bao gồm cây Phẩm 9 tầng và nhà Phẩm. Nhà Phẩm được xây dựng từ gỗ lim, gỗ vàng tâm, đá xanh Thanh Hóa, ngói mũi hài phục chế và hàng nghìn viên gạch Bát Tràng. Với cấu trúc 3 tầng, 12 mái, công trình tựa như bông sen mảnh mai với 3 lớp cánh hoa nở rộ. Tháp Cửu phẩm Liên Hoa hình bát giác 9 tầng cao 10,3 mét, được trang trí với các chi tiết chạm khắc tinh xảo, tạo nên một kiệt tác nghệ thuật duy nhất của Phật giáo tại Việt Nam.

Tòa Cửu phẩm Liên Hoa (Hình ảnh: Sưu tầm)

Thánh địa của Nguyễn Trãi

Điểm đặc biệt trong khu di tích lịch sử Côn Sơn là đền thờ Anh hùng dân tộc, Danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi có tên gọi là “Ức Trai linh từ”. Ngôi đền nằm dưới chân núi Ngũ Nhạc, Kỳ Lân, tựa lưng vào Tổ Sơn tạo thành thế “tả thanh long, hữu bạch hổ”. Đền bao gồm các công trình như đền Chính, Tả vu, Hữu vu, Nghi môn nội, Nghi môn ngoại, cầu Thấu Ngọc, miếu Giải oan,… phản ánh phong cách kiến trúc thời hậu Lê. Quanh đền là dòng suối Côn Sơn chảy rì rầm như tiếng đàn cầm vang vọng giữa núi rừng xanh ngắt đã trở thành đề tài của thơ ca và sử sách.

“Dòng suối Côn Sơn rì rầm
Nghe như tiếng đàn cầm vang…”

Tại Hậu cung của đền Chính, có đặt bức tượng đồng của Nguyễn Trãi cao 1.4m, nặng 600kg cùng tượng song thân phụ mẫu. Đền thờ Nguyễn Trãi là nơi lưu giữ tinh thần và tài đức lớn lao của Danh nhân văn hóa thế giới này.

Bảy bước vào đền thờ Anh hùng dân tộc, Danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi (Ảnh: Sưu tầm)

Đền thờ Côn Sơn (Ảnh: Sưu tầm)

Cầu Thấu Ngọc (Ảnh: Sưu tầm)

Đền Thờ Kiếp Bạc

Đền Thờ Kiếp Bạc nằm cách khu di tích Côn Sơn khoảng 5km, là địa điểm thờ phụng Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn. Kiếp Bạc được đặt tên từ vị trí đền, đứng trên một thung lũng nằm giữa hai làng Vạn Yên (gọi là Kiếp) và Dược Sơn (gọi là Bạc). Đền Thờ Kiếp Bạc có tầm nhìn thuận lợi về hướng sông Thương, với núi Rồng phía sau và núi Bắc Đẩu về phía đông bắc, cùng với núi Nam Tào về phía đông nam, nơi mà các tinh thần hội tụ để đem lại may mắn cho cộng đồng. Đền bao gồm các công trình Tam Quan, giếng Ngọc, các tòa điện thờ Hưng Đạo Vương, Phạm Ngũ Lão, công chúa Thiên Thành - phu nhân Hưng Đạo Vương và hai con gái của ông. Ngày nay, đền lưu giữ 7 tượng đồng có giá trị văn hóa và tâm linh lớn.

Cổng Tam quan đền Kiếp Bạc như một bức tranh “lưỡng long chầu nguyệt” uy nghi (Ảnh: Sưu tầm)

Đền Thờ Kiếp Bạc (Ảnh: Sưu tầm)

Lễ Hội Côn Sơn – Kiếp Bạc

Hàng năm, Lễ Hội Côn Sơn – Kiếp Bạc được tổ chức hai lần chính vào mùa xuân và mùa thu với nhiều hoạt động tín ngưỡng dân gian đậm chất văn hóa truyền thống, thu hút đông đảo du khách tới tham dự và chiêm ngưỡng.

Lễ Hội Xuân Côn Sơn – Kiếp Bạc

Lễ Hội Xuân diễn ra từ ngày 16 đến ngày 23 tháng Giêng hàng năm để tưởng nhớ ngày viên tịch của Đệ Tam Thánh Tổ Huyền Quang tôn giả. Trong những ngày diễn ra lễ hội, nhiều nghi thức tế lễ, diễn xướng dân gian như Lễ Mông Sơn thí thực, lễ tế trời đất, lễ rước nước, đua thuyền trên Lục Đầu Giang, pháo đất, cờ người, chọi gà,…

Bầu không khí vui tươi của Lễ Hội Xuân tại khu di tích Côn Sơn – Kiếp Bạc (Ảnh: Sưu tầm)

Lễ Hội Thu Côn Sơn – Kiếp Bạc

Lễ Hội Mùa Thu Côn Sơn – Kiếp Bạc được tổ chức từ ngày 15 đến ngày 20 tháng Tám hàng năm để nhớ đến ngày ra đi của Anh Hùng Dân Tộc Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn và Danh Nhân Văn Hóa Thế Giới Nguyễn Trãi. Lễ Hội diễn ra với nhiều nghi lễ: lễ rước cỗ tiến Thánh, lễ duyệt quân trên sông Lục Đầu, lễ cầu an, lễ ban ấn của Đức Thánh Trần, hội hoa đăng và nhiều trò chơi dân gian thu hút sự tham gia của cả người dân địa phương lẫn khách du lịch.

Lễ Hội Mùa Thu Côn Sơn – Kiếp Bạc (Ảnh: Sưu Tầm)

Những giá trị văn hóa và lịch sử của vùng đất Côn Sơn – Kiếp Bạc sẽ luôn tồn tại với non sông Việt Nam mãi mãi.