Gò Đống Đa Hà Nội - Dấu ấn vĩ đại của chiến công dân tộc

“Đống Đa, nơi chiến trường xưa

Xương tan vùi dưới gò cao”

Gò Đống Đa, nằm ở trung tâm quận Đống Đa, là một di tích lịch sử với giá trị to lớn, là minh chứng cho chiến thắng hào hùng của danh tướng Quang Trung và dân tộc Việt Nam.

Lịch sử Gò Đống Đa

Vào đêm mồng 4 và sáng mồng 5, ngày 1 tháng 1 năm Kỷ Dậu 1789, trận đánh dũng mãnh của quân Tây Sơn do Đô đốc Đặng Tiến Đông chỉ huy đã phá hủy đồn Khương Thượng của quân Thanh, khiến tướng Thanh Sầm Nghi Đống phải tự tử bằng cách treo cổ trên cây đa gần Chùa Bộc. Trận chiến này mở đường cho quân vua Quang Trung từ Ngọc Hồi tiến vào kinh thành Thăng Long. Xác quân Thanh chết đầy nằm trên đất, Quang Trung ra lệnh thu gom xác quân Thanh vào 12 cái hố rộng để chôn lấp. Tuy nhiên, vì số lượng xác quân Thanh quá nhiều nên tạo thành những gò cao từ Thịnh Quang đến Nam Đồng. Sau này trên những gò này mọc lên rất nhiều cây đa, vì thế dân gian gọi là Gò Đống Đa. Năm Tự Đức thứ 4 – năm 1851, có lệnh mở đường mở chợ khu vực gần Thịnh Quang và Nam Đồng. Trong quá trình đào xới, rất nhiều hài cốt được thu gom và chôn vào một hố ở gần núi Xưa, tạo thành gò thứ 13 – gò còn tồn tại cho đến ngày nay. Năm 1890, thực dân Pháp mở rộng Hà Nội, 12 gò cũ đã bị san bằng.

Mô phỏng hình ảnh vua Quang Trung đại phá quân Thanh (Ảnh: Sưu tầm)

Ngoài ra, cũng có nhiều giả thuyết cho rằng Gò Đống Đa là một địa hình tự nhiên được hình thành cách đây khoảng 4000 năm.

Ảnh hiện trạng di tích Gò Đống Đa (Nguồn: Sưu tầm)

Khu vực Công viên Gò Đống Đa

Vào năm 1989, nhân dịp kỷ niệm 200 năm chiến thắng tại Ngọc Hồi – Đống Đa, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội đã quyết định thành lập Công viên văn hóa Đống Đa trên diện tích của khu vực Gò Đống Đa. Tổng diện tích của công viên lên đến 21.745m2, bao gồm 2 khu vực chính: khu vực tượng đài vua Quang Trung, nhà trưng bày và khu vực Gò Đống Đa cũ.

Khu vực tượng đài vua Quang Trung (Nguồn: Sưu tầm)

Khu vực tượng đài có diện tích khoảng 15.000m2, nơi đặt tượng đài vua Quang Trung làm từ bê tông cốt thép, nặng 200 tấn, cao 14,65m và hai bức phù điêu mô tả trận đánh của quân ta dưới sự chỉ huy của Quang Trung.

Tượng đài vua Quang Trung (Nguồn: Sưu tầm)

Bức phù điêu tại Gò Đống Đa (Nguồn: Sưu tầm)

Phía sau khu tượng đài là nhà trưng bày có diện tích 100m2. Ở bên ngoài cửa có mô hình minh họa hai khẩu súng thần công đã được sử dụng trong trận chiến ngày xưa.

Trước nhà trưng bày (Nguồn: Sưu tầm)

Khu Gò Đống Đa có diện tích 6275m2, cổng chính nằm trên phố Tây Sơn. Trước đây, phía trên cổng chính dẫn lên gò có miếu Trung Liệt thờ cúng những linh hồn đã hy sinh tại trận đánh năm Kỷ Dậu nhưng hiện nay ngôi miếu này đã không còn.

Miếu Trung Liệt (Nguồn: Sưu tầm)

Năm 1990, một tấm bia đá nặng 8 tấn đã được dựng trên đỉnh gò. Trên đó có khắc lời hiến dịch của vua Quang Trung: “…Đánh cho sử tri Nam quốc anh hùng chi hữu chủ…” nghĩa là đánh để chứng tỏ rằng nước Nam có chủ.

Tấm bia đá trên đỉnh Gò Đống Đa (Nguồn: Sưu tầm)

Lễ hội Gò Đống Đa

Lễ hội Gò Đống Đa diễn ra vào ngày mồng 5 tháng Giêng hàng năm để tưởng nhớ công lao to lớn của những con người đã góp phần vào chiến thắng xuân Kỷ Dậu. Mọi người từ khắp nơi hội tụ về đây để dâng hương, làm lễ, tạo nên một không khí hân hoan, náo nhiệt. Tại lễ hội còn có các hoạt động tái hiện lại cảnh vua Quang Trung đại phá quân Thanh tiến vào thành Thăng Long, tái hiện không khí hào khí Tây Sơn hào hùng.

Lễ hội Gò Đống Đa (Nguồn: Sưu tầm)

Qua bao sóng gió của lịch sử, Gò Đống Đa vẫn luôn là biểu tượng của sự kiên cường, dũng mãnh của dân tộc Việt Nam và là nguồn cảm hứng không ngừng cho mỗi con người Việt.